Το δεύτερο, μετά της Καλλονής, Σχέδιο Χωρικής Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) της Λέσβου που πήρε την τελική έγκριση και οδεύει να θεσπιστεί ως κανόνας για τις χρήσεις γης και την οικιστική ανάπτυξη μιας ολόκληρης δημοτικής ενότητας, είναι αυτό της Γέρας, που το βράδυ της Τετάρτης ομόφωνα υιοθετήθηκε απ’ το Δημοτικό Συμβούλιο Λέσβου. Καθοριστικό στοιχείο στην αποδοχή του όλου σχεδιασμού ήταν το γεγονός ότι έγιναν δεκτές περίπου στο σύνολό τους οι παρατηρήσεις που υποβλήθηκαν απ’ τις τοπικές κοινωνίες και κυρίως απ’ τους προέδρους των δημοτικών και τοπικών κοινοτήτων της Γέρας, που συμμετείχαν ενεργά σ’ όλη τη διαδικασία της διαβούλευσης του ΣΧΟΟΑΠ, όπως και στην προχθεσινή συνεδρίαση.

Ζητήματα που προβλημάτισαν έντονα το Συμβούλιο, όπως και τους προέδρους των χωριών, ήταν οι ζώνες υψηλής παραγωγικότητας, αφού όπως επισημάνθηκε και απ’ τους δημοτικούς συμβούλους Γιώργο Λεμονό και Θέμη Αθανάση, επί της ουσίας δεν υπάρχουν τέτοιες καλλιεργούμενες εκτάσεις στην περιοχή. Ο πρόεδρος του Περάματος, Κίμωνας Χρυσίδης, έθεσε ζητήματα σχετικά με τα έργα που θα χρηματοδοτηθούν για να υποστηρίξουν μεσο-/μακροπρόθεσμα την υλοποίηση του χωροταξικού σχεδιασμού, ενώ ομοίως προβλημάτισε η μη αποδοχή απ’ τους φορείς, της αρχικής πρότασης των μελετητών τού ΣΧΟΟΑΠ για τη δημιουργία μιας οδικής παράκαμψης των οικισμών που να καταλήγει στη θάλασσα.

Όπως είπε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του Παλαιοκήπου, Κώστας Βουχλής, πριν χρόνια οι πατέρες και οι παππούδες των σημερινών Γεραγωτών πέτυχαν με το σχεδιασμό της παραλιακής παράκαμψης να δώσουν ώθηση στην περιοχή. «Τι θα πείραζε να υπάρχει η προοπτική ενός ακόμη παρακαμπτήριου δρόμου, ο οποίος όπου κι όταν χρειαζόταν, θα μπορούσε να δρομολογηθεί;», αναρωτήθηκε ο κ. Βουχλής, ενώ παρατηρήσεις-επισημάνσεις και για άλλα επιμέρους ζητήματα (π.χ. ιχθυοκαλλιέργειες) έγιναν και απ’ τους παριστάμενους προέδρους Παπάδου Παναγιώτη Μιχαλάκα και Σκοπέλου Πολύδωρο Κωνσταντέλλια.

Η δημοτική σύμβουλος της περιοχής απ’ την παράταξη της «Λαϊκής Συσπείρωσης», Ντίνα Κοτζαδημητρίου, επεσήμανε στην τοποθέτησή της την ανάγκη οι επιμέρους αναπτυξιακοί σχεδιασμοί, όπως εν προκειμένω το χωροταξικό της Δημοτικής Ενότητας Γέρας, να μη μένουν αποκομμένοι απ’ το συνολικό αναπτυξιακό σχεδιασμό. Ή, όπως ανέφερε, δεν είναι δυνατόν να γίνεται λόγος για τουριστική ανάπτυξη κάποιων ζωνών, όταν δεν είναι εξασφαλισμένη η καθημερινή ακτοπλοϊκή σύνδεση της Λέσβου με τον Πειραιά.

Μέσα απ’ την αξιοποίηση συγκριτικών πλεονεκτημάτων και δυνατοτήτων του δυναμικού και των φυσικών πόρων της περιοχής
Βιώσιμη οικιστική ανάπτυξη…

Την εισήγηση του θέματος έκανε ο αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος, Γιάννης Βατός, θυμίζοντας κατ’ αρχάς τα στάδια απ’ όπου έχει περάσει η μελέτη τού ΣΧΟΟΑΠ Γέρας. Η Β1 φάση ως πρόταση των χωροταξικών και πολεοδομικών παρεμβάσεων στην περιοχή, διαμορφώθηκε αφού λήφθηκαν υπ’ όψιν οι απόψεις των προέδρων της Γέρας, αλλά και όλων των εμπλεκόμενων φορέων, στο πνεύμα των αρχών της βιώσιμης οικιστικής ανάπτυξης. Σε συνέχεια της έγκρισής της, ολοκληρώθηκε η Β2 φάση της μελέτης, που αποτελεί και το οριστικό παραδοτέο κι έχει ενσωματώσει όσες από τις παρατηρήσεις τέθηκαν και έγιναν δεκτές κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης.

Η παρουσίαση της τελικής μελέτης έγινε απ’ τον επικεφαλής της μελετητικής ομάδας, κ. Πανταζή, που απάντησε και στις απορίες των συμβούλων. Θυμίζουμε πως το ΣΧΟΟΑΠ Γέρας εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ και ξεκίνησε επί δημαρχίας Σωτήρη Ζαμτράκη, και πλέον μετά την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και την έγκρισή του στη συνέχεια απ’ την αρμόδια υπηρεσία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, μπορεί να πάρει το δρόμο της θέσπισής του με απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος.

Τι προβλέπει
Οι γενικές αρχές και στόχοι τού ΣΧΟΟΑΠ που εγκρίθηκε, είναι η προστασία, ανάδειξη, αναβάθμιση και ολοκληρωμένη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος, των τοπίων και της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής, αλλά και η ολοκληρωμένη βιώσιμη ανάπτυξη μέσα από την αξιοποίηση και επαύξηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων και δυνατοτήτων που προσφέρονται στο επίπεδο του παραγωγικού δυναμικού και των φυσικών πλουτοπαραγωγικών πόρων της Γέρας. Στο ίδιο πλαίσιο περιλαμβάνεται η οργανική ένταξη της Δημοτικής Ενότητας στην ευρύτερη περιοχή του νησιού, με ενίσχυση της εταιρικής συνεργασίας πόλης - υπαίθρου με το αστικό κέντρο της Μυτιλήνης, αλλά και η ισόρροπη και πολυκεντρική οργάνωση του οικιστικού δικτύου, με μέτρα οικιστικής οργάνωσης, σχεδιασμού, νέων οικιστικών επεκτάσεων και την προώθηση κατάλληλων παρεμβάσεων ανάπλασης των οικισμών, όπως και η ενδυνάμωση της χωρικής ενότητας της περιοχής.

Χρήσεις γης
Η προτεινόμενη οργάνωση των χρήσεων γης και ο καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης γίνεται με χωρισμό της περιοχής σε έξι ζώνες:

- Η πρώτη ζώνη περιλαμβάνει τα όρια των οικισμών και τις προτεινόμενες αναγκαίες επεκτάσεις των σχεδίων και σε αυτήν επιτρέπεται μια μεγάλη ποικιλία χρήσεων γης. Δεν επιτρέπονται οι χρήσεις που υποβαθμίζουν άμεσα ή έμμεσα την ποιότητα ζωής στους οικισμούς.

- Στη δεύτερη, που περιλαμβάνει εκτάσεις σε άμεση σχέση με τους πεδινούς οικισμούς (ζώνες περιοικιστικού χώρου), το προτεινόμενο όριο κατάτμησης και αρτιότητας είναι το μικρότερο που προβλέπεται από τη νομοθεσία για την εκτός σχεδίου δόμηση (τέσσερα στρέμματα χωρίς παρεκκλίσεις). Οι επιτρεπόμενες χρήσεις γης στις ζώνες αυτές εξυπηρετούν τις οικιστικές περιμετρικές ανάγκες των οικισμών και αποτελούν χρήσεις που, είτε λόγω απαιτούμενης μεγαλύτερης έκτασης είτε για άλλους λόγους, δεν μπορούν να χωροθετηθούν εντός των ορίων των οικισμών ή των πολεοδομούμενων εκτάσεων.

- Η τρίτη κατηγορία ζωνών είναι αυτές που θα υποδεχθούν κυρίως εγκαταστάσεις/κτήρια τουριστικών δραστηριοτήτων (περιοχές ανάπτυξης ήπιου εναλλακτικού τουρισμού). Στις ζώνες αυτές δίνονται εμμέσως χωρικά κίνητρα (ευνοϊκότεροι όροι δόμησης) για την εγκατάσταση τουριστικών δραστηριοτήτων σε συγκεκριμένες «συγκροτημένες» ζώνες, με απαγόρευση αντίστοιχα των χρήσεων που υποβαθμίζουν ή εμποδίζουν τη σωστή λειτουργία των κύριων εγκαταστάσεων της ζώνης.

- Στην τέταρτη κατηγορία είναι οι περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, με προτεινόμενες χρήσεις αυτές που συνάδουν με την ανάδειξη των χώρων αυτών, καθώς και τη σύνδεσή τους με την ελκυστικότητα/επισκεψιμότητα της περιοχής, ενώ αντίθετα εισάγονται αντικίνητρα για χρήσεις που συγκρούονται με τον κύριο ρόλο της ζώνης αυτής και οδηγούν στην υποβάθμισή της.

- Η πέμπτη κατηγορία αφορά στις εκτάσεις όπου κυρίαρχη χρήση γης, υπάρχουσα και προτεινόμενη, είναι η γεωργική γη. Οι προτεινόμενες χρήσεις είναι αυτές που συνάδουν με την ανάπτυξη της πρωτογενούς παραγωγής καθώς και την «καθετοποίησή» της, ενώ αντίθετα εισάγονται περιοριστικοί όροι δόμησης και αντικίνητρα για χρήσεις που συγκρούονται με τον κύριο παραγωγικό ρόλο της ζώνης αυτής και κατακερματίζουν τη συνέχειά της.

- Στην έκτη κατηγορία ζωνών, που είναι η πιο περιοριστική για τη δόμηση και πλέον προστατευτική για το περιβάλλον, συμπεριλαμβάνονται: οι δασικές και αναδασωτέες εκτάσεις, τμήμα της ζώνης Natura και τα καταφύγια άγριας ζωής, τα ρέματα και οι παραρεμάτιες περιοχές, η ζώνη παραλιακού μετώπου, η ζώνη Natura και οι υγρότοποι. Τα όρια κατάτμησης και αρτιότητας που προτείνονται, είναι πιο περιοριστικά, με στόχο την ανάδειξη του φυσικού και ιστορικού πλούτου της περιοχής μελέτης, που όπως προαναφέρθηκε αποτελεί τον κύριο πόλο της ελκυστικότητάς της.

Οικιστική ανάπτυξη
Σε ό,τι αφορά στην οργάνωση των περιοχών οικιστικής ανάπτυξης στη Δημοτική Ενότητα Γέρας, το ΣΧΟΟΑΠ προβλέπει:

- Μικρές επεκτάσεις στους οικισμούς Παπάδου, Παλαιοκήπου και Σκοπέλου

- Πολεοδόμηση στο σύνολο της προτεινόμενης έκτασης των λεγόμενων ιστορικών οικισμών, Παπάδου, Παλαιοκήπου, Σκοπέλου, Πλακάδου, Μεσαγρού

- Πολεοδόμηση των συνεκτικών τμημάτων των ανατολικών παραλιακών οικισμών, Ευρειακής, Απηδιάς Λάκκου, Χαλατσέ, Περάματος, Μαρμάρου, με παράλληλη εξυγίανση-κυκλοφοριακή υποβάθμιση του παραλιακού άξονα

- Ειδική μελέτη ανάπλασης των ιστορικών πυρήνων των οικισμών Παπάδου, Πλακάδου, Παλαιοκήπου, Μεσαγρού, Σκοπέλου, Περάματος με: ανάδειξη-επανάχρηση κηρυγμένων και αξιόλογων κτηρίων ή συνόλων (παλιών βιοτεχνικών μονάδων), οργάνωση κυκλοφορίας-στάθμευσης, δίκτυα πεζοδρόμων ποδηλατοδρόμων, εξωραϊσμός κ.χ., καθιέρωση μορφολογικών κανονισμών βάσει της τοπικής αρχιτεκτονικής, μελέτη αντιμετώπισης πλημμυρικών φαινομένων.

- Στους υπόλοιπους οικισμούς, με βάση τους υπολογισμούς, ο ήδη θεσμοθετημένος οικιστικός υποδοχέας επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών του μόνιμου και εποχικού πληθυσμού του έτους 2027.

- Οι μη οριοθετημένοι οικισμοί Αγλέφυρος, Αύλωνας, Φτέλι, Καρυώνας, Λαγκάδα, Λιγονάρι, Τσάφι, Τσίλια και Φαρά (καθώς και ο Άγιος Βασίλειος που είναι νησί) δεν προτείνεται να οριοθετηθούν, καθώς αποτελούν άτυπες συγκεντρώσεις κατοικιών με πολύ μικρό μόνιμο πληθυσμό.