Η ζωγραφική των παιδιών σίγουρα έχει πολλά να μας πει! Ας ρίξουμε, λοιπόν, μια ματιά στις ζωγραφιές των παιδιών, για να καταλάβουμε τον κόσμο τους. Στις μικρές ηλικίες, τα παιδιά χρησιμοποιούν τα ίδια σύμβολα, όπως σπίτι, λουλούδι, δέντρο, ήλιος, καράβι, μικρά και μεγάλα ανθρωπάκια, λες και όλα τα παιδιά δημιουργούν μια παγκόσμια κοινή γλώσσα! Γι’ αυτό το λόγο, η ψυχολογία ερευνά με μεγάλο ενδιαφέρον τις ζωγραφιές των παιδιών. Σύμφωνα με μελέτες, κάποια από τα πιο συνηθισμένα μοτίβα των παιδιών αποτελούν τον καθρέφτη της προσωπικότητά τους. Ενδεικτικά και πολύ γενικά μπορούμε να αναφέρουμε:

• ΣΠΙΤΙ

Τα πρώτα σπιτάκια που σχεδιάζει το παιδί στην ηλικία των τεσσάρων, μοιάζουν με πρόσωπο. Τα παράθυρα αντιστοιχούν στα μάτια, η πόρτα στο στόμα και η σκεπή μοιάζει με σκουφάκι. Το σπίτι είναι ένα σύμβολο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα προβολικά τεστ, γιατί μπορεί να δώσει κάποιες πληροφορίες για την ταυτότητα του παιδιού. Ένα μεγάλο σπίτι μπορεί να δείχνει ένα αυθόρμητο χαρακτήρα, ενώ το μικρό ένα παιδί ντροπαλό ή και εσωστρεφές ή ακόμα και με χαμηλή αυτοπεποίθηση. Αν τα παράθυρα συνηθίζει να τα ζωγραφίζει κλειστά, το πιο πιθανό να έχουμε ένα παιδί με κλειστό χαρακτήρα, ενώ αν είναι ανοιχτά δείχνει περιέργεια για τον έξω κόσμο. Αν η πόρτα έχει πόμολο, δείχνει διάθεση για επικοινωνία, ενώ αν φαίνεται κλειστή, πιθανότατα είναι ένδειξη εσωστρέφειας.

• ΔΕΝΤΡΟ

Το δέντρο αρχίζει και εμφανίζεται στις ζωγραφιές των παιδιών περίπου στην ηλικία των πέντε ετών με μεγάλη ποικιλία στα σχήματα και με ιδιαίτερη συμβολική σημασία. Ο κορμός δείχνει πώς βλέπει το παιδί τον εαυτό του. Αν είναι λεπτός, ίσως νοιώθει ανασφάλεια και αναζητά την προστασία. Αν είναι μεγάλος και παχύς, το παιδί αυτό είναι πιο σίγουρο για τον εαυτό του. Οι ρίζες δείχνουν τους οικογενειακούς δεσμούς. Το φύλλωμα είναι η διάθεση του παιδιού για επαφή και τα κλαδιά συμβολίζουν την επικοινωνία. Αν ζωγραφίσει λουλούδια, έχει ανάγκη να αρέσει και να φροντίζει τον εαυτό του. Τα φρούτα εκφράζουν ένα παιδί με δημιουργικά ταλέντα.

• ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

Με τη ζωγραφιά της οικογένειας μπορούμε να πάρουμε πληροφορίες για τις σχέσεις των μελών και τα συναισθήματα μεταξύ τους αλλά και πώς βλέπει το ίδιο το παιδί τον εαυτό του μέσα στην οικογένεια. Το παιδί τοποθετεί τον εαυτό του δίπλα στο πρόσωπο που νοιώθει πιο κοντά σ’ εκείνο. Αν το παιδί ζωγραφίσει πρώτα εκείνο, τότε θεωρεί τον εαυτό του το κέντρο της οικογένειας. Αν απουσιάζει κάποιο μέλος της οικογένειας, τότε πιθανότατα το παιδί δεν το αποδέχεται (συνήθως το αδερφάκι του).

• ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ

Στην αρχή αρπάζουν τον πρώτο μαρκαδόρο που θα βρουν μπροστά τους και τραβάνε γραμμές! Μεγαλώνοντας, όμως, μαθαίνουν να ακολουθούν κανόνες στις χρωματικές τους επιλογές. Για παράδειγμα, η θάλασσα και ο ουρανός γαλάζιος, ο ήλιος κίτρινος κ.λπ.. Ωστόσο, υπάρχει συσχέτιση του χρώματος με το συναίσθημα. Τα πιο ανοιχτά χρώματα υποδηλώνουν ένα ευαίσθητο, τρυφερό και ντροπαλό χαρακτήρα, ενώ τα έντονα χρώματα έναν πιο ζωηρό, παρορμητικό και εξωστρεφή. Τα σκούρα χρώματα δείχνουν αρνητικά συναισθήματα (φόβος, ενοχή, περιθωριοποίηση).

Ελευθερία έκφρασης

Αφήστε το παιδί να ζωγραφίσει ό,τι θέλει και να κάνει τις δικές του επιλογές χρωμάτων. Δε χρειάζεται να το διορθώνετε ή να ασκείτε κριτική για τον τρόπο που σχεδιάζει ή για τα χρώματα που αποφασίζει να τοποθετήσει. Αντιθέτως, μπορείτε να το παροτρύνετε να σας μιλήσει για τη ζωγραφιά του, να σας πει μια ιστορία για την εικόνα του και αν κάτι δεν καταλαβαίνετε, απλά ρωτήστε το!

Η ζωγραφική ως θεραπευτικό μέσο (ArtTherapy)

Η ζωγραφική λειτουργεί διαγνωστικά ή και θεραπευτικά στα πλαίσια του Art Therapy. Πρόκειται για μια μορφή ψυχοθεραπείας που επιτρέπει τη συναισθηματική έκφραση και τη θεραπεία μέσω της ζωγραφικής. Ιδιαίτερα στην περίπτωση των παιδιών, οι ειδικοί θεραπευτές έχουν τη δυνατότητα με τον πιο φιλικό τρόπο προς τα παιδιά, να εντοπίσουν συναισθηματικές μεταπτώσεις, δυσκολίες, φοβίες, τραυματικές καταστάσεις. Επίσης, το Art Therapy δρα ευεργετικά στα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ή σε παιδιά που αντιμετωπίζουν ένα διαζύγιο ή γενικότερα μια κρίση στη οικογένεια. Επιπρόσθετα, μπορεί να γίνει μέσο ενθάρρυνσης της επικοινωνίας μεταξύ παιδιού και γονιού, γιατί τα παιδιά έχουν την ικανότητα να επικοινωνούν μέσα από τα σχέδια και τα χρώματα για θέματα που δεν μπορούν ή δυσκολεύονται να εκφράσουν με λόγια.

Να θυμάστε, εσείς οι γονείς, ότι δεν πρέπει να βγάζετε τα δικά σας συμπεράσματα για το παιδί, απλά να επιδιώκετε μαζί του άμεση επαφή και επικοινωνία. Αν κάτι σας ανησυχεί ή σας δημιουργεί ερωτηματικά, ζητήστε τη γνώμη του ειδικού.