Η λέξη «εχινόκοκκος» συνήθως μας «θυμίζει» το σκύλο και ότι πρέπει να τον αποφύγουμε για «να μη μολυνθούμε με εχινόκοκκο». Η αλήθεια όμως είναι ότι ο σκύλος δε μολύνει άμεσα τον άνθρωπο με εχινόκοκκο. Γι’ αυτό, άλλωστε, στη χώρα μας υπάρχει τεράστια αναντιστοιχία του αριθμού των κρουσμάτων του νοσήματος στον άνθρωπο και στο σκύλο.

Ετησίως, δηλώνονται περίπου 31 νέα κρούσματα του νοσήματος στον άνθρωπο σε ολόκληρη τη χώρα, ενώ δεν υπάρχει μολυσμένος σκύλος μέσα στις πόλεις (η μόλυνση περιορίζεται ουσιαστικά σε ποσοστό ποιμενικών και κυνηγετικών σκύλων)!

Τότε, γιατί επικρατεί η εντύπωση ότι γενικά «φταίει» ο σκύλος;
Για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό, πρέπει πρώτα να αρθούν οι προκαταλήψεις που συνοδεύουν το νόσημα αυτό στη χώρα μας.

Ας αρχίσουμε με την ονομασία του νοσήματος, που είναι «υδατίδωση» στον άνθρωπο, καθώς και στα φυτοφάγα και παμφάγα ζώα, και «εχινοκόκκωση» στο σκύλο, το λύκο, το τσακάλι, την αλεπού και σε άλλα σαρκοφάγα ζώα.

Η υδατίδωση απαντάται στον άνθρωπο και σε περισσότερα από 60 είδη φυτοφάγων και παμφάγων ζώων, σε ολόκληρο τον κόσμο και οφείλεται στην ανάπτυξη της υδατίδας ή εχινοκοκκικής κύστης, που είναι η προνυμφική μορφή του παρασίτου Echinococcus granulosus.

Η εχινοκόκκωση απαντάται στο σκύλο και σε άλλα σαρκοφάγα σε ολόκληρο τον κόσμο και οφείλεται στο παράσιτο Echinococcus granulosus («ταινία»), που έχει μήκος ένα - επτά χιλιοστά και αναπτύσσεται μέσα στο λεπτό έντερο των σαρκοφάγων ζώων.

Πώς μολύνονται τα ζώα και ο άνθρωπος και πώς αναπτύσσεται η υδατίδα κύστη;
Τα ζώα (πρόβατο, αγελάδα, άλογο, χοίρος κ.ά.) και ο άνθρωπος μολύνονται όταν καταπίνουν με την τροφή ή το νερό τα αυγά του εχινοκόκκου, τα οποία διασκορπίζονται με τα κόπρανα των μολυσμένων σαρκοφάγων ζώων στο εξωτερικό περιβάλλον (χώμα, νερό, χόρτα, λαχανικά, φρούτα κ.ά.).
Μέσα στο λεπτό έντερο των ζώων ή του ανθρώπου, εκκολάπτεται από κάθε αυγό το έμβρυο του παρασίτου, που έχει μέγεθος 25 - 30 εκατομμυριοστά του μέτρου (μm) και εισβάλλει στο τοίχωμα του εντέρου. Σε διάστημα περίπου 12 ωρών, το έμβρυο φθάνει με το αίμα σε διάφορα όργανα του σώματος, όπως ήπαρ, πνεύμονες κ.ά., και αρχίζει να διογκώνεται. Στον άνθρωπο φθάνει συνήθως τα πέντε - δέκα εκατοστά (σπανίως, τα 30 cm).

Σε ποιο όργανο αναπτύσσονται συχνότερα υδατίδες κύστεις;
Το 77,5% των υδατίδων κύστεων αναπτύσσονται στο ήπαρ, το 8,2% στους πνεύμονες, το 1,4% στη σπλήνα, το 0,5% σε νεφρούς, εγκέφαλο, οστά κ.α.. Η παρουσία της υδατίδας κύστης σπανίως προκαλεί λειτουργικές διαταραχές ή ανατομικές βλάβες, όπως διαταραχές πέψης, ίκτερο, αυτόματα κατάγματα, δύσπνοια κ.ά., και συνήθως αποτελεί τυχαίο εύρημα.

Πώς μολύνεται ο σκύλος και πώς αναπτύσσεται το ενήλικο παράσιτο;
Ο σκύλος και τα άλλα σαρκοφάγα ζώα μολύνονται όταν καταναλώνουν ωμά μολυσμένα σπλάχνα (με υδατίδες κύστεις) από πρόβατο, βοοειδή, χοίρο, λαγό κ.ά.. Σε 40 - 60 ημέρες, μέσα στο λεπτό έντερο του σκύλου κάθε σκωληκοκεφαλή εξελίσσεται σε E.granulosus και παράγει αυγά, τα οποία αποβάλλονται με τα κόπρανα του μολυσμένου ζώου στο περιβάλλον.

Πόσο συχνή είναι η μόλυνση του σκύλου, των φυτοφάγων ζώων και του ανθρώπου στη χώρα μας;
Στη χώρα μας, η μόλυνση του σκύλου με εχινόκοκκο είναι 0,17 - 9,1% και αφορά κυρίως ποιμενικούς και κυνηγετικούς σκύλους, ενώ υδατίδες κύστεις του παρασίτου βρίσκονται:
α) στα σπλάχνα του προβάτου
β) στα σπλάχνα των βοοειδών
γ) στα σπλάχνα της αιγός
δ) στα σπλάχνα του χοίρου κ.α.

Πώς γίνεται η διάγνωση της υδατίδωσης στον άνθρωπο;
Η διάγνωση της υδατίδωσης στηρίζεται στην ανίχνευση των ειδικών αντισωμάτων που παράγονται στον οργανισμό κατά την ανάπτυξη της υδατίδας κύστης και υποβοηθείται από τις απεικονιστικές τεχνικές, όπως υπερηχογράφημα, μαγνητική ή αξονική τομογραφία, ακτινογραφία κ.ά..

Η αναρρόφηση υγρού από την κύστη για την αναζήτηση των σκωληκοκεφαλών κ.ά., αποκλείεται, επειδή υπάρχει σοβαρός κίνδυνος μετάστασης των υδατίδων κύστεων, καθώς και κίνδυνος πρόκλησης αναφυλακτικής καταπληξίας.

Πώς γίνεται η διάγνωση της εχινοκόκκωσης στο σκύλο;
Η διάγνωση του νοσήματος στο σκύλο γίνεται με την ανεύρεση των ωοφόρων προγλωττίδων του παρασίτου, καθώς και των αυγών του παρασίτου κατά την παρασιτολογική εξέταση των κοπράνων.

Πώς αντιμετωπίζεται η υδατίδωση στον άνθρωπο;
Φυσιολογικά, η υδατίδα κύστη καταστρέφεται από τον οργανισμό σε διάστημα 5 - 20 ετών (υπενθυμίζεται ότι η υδατίδωση είναι αυτοϊώμενο νόσημα).
Η επασβέστωση της υδατίδας κύστης και η καταστροφή των παρασίτων είναι δυνατόν να επιταχυνθεί με τη χορήγηση albendazole (10 mg/Kg σ.β./ημέρα, σε 1 - 11 κύκλους αγωγής των 30 ημερών) και praziquantel (50 mg/Kg σ.β./ημέρα για 5 - 7 ημέρες και μετά, 50 mg/Kg σ.β./εβδομάδα για δύο μήνες και δεν επαναλαμβάνεται).

Πώς αντιμετωπίζεται η εχινοκόκκωση στο σκύλο;
Η καταστροφή των ενήλικων παρασίτων επιτυγχάνεται με την εφάπαξ χορήγηση στο σκύλο praziquantel (5 - 10 mg/Kg σ.β.) ή bunamidine hydrochloride (20 - 50 mg/Kg σ.β.) ή nitroscanate (100 mg/Kg σ.β.) ή 15 mg febantel + 14,4 mg pyrantel embonate + 5 mg praziquantel/Kg σ.β. κ.ά..

Πώς προλαμβάνεται η εχινοκόκκωση/υδατίδωση;
Η μόλυνση του ανθρώπου και των φυτοφάγων κ.ά. ζώων προλαμβάνεται όταν δε διασπείρονται αυγά του παρασίτου με τα κόπρανα των μολυσμένων σαρκοφάγων ζώων στο περιβάλλον. Για το σκοπό αυτό πρέπει:
α) να μη δίνονται στο σκύλο ωμά σπλάχνα από πρόβατο, βοοειδή κ.ά. που είναι μολυσμένα με υδατίδες κύστεις (όχι ελεύθερη σφαγή ζώων!),
β) να γίνεται φαρμακευτική αγωγή κάθε 30 - 35 ημέρες στους ποιμενικούς και τους κυνηγετικούς σκύλους (κατά τη θηρευτική περίοδο) και
γ) να πλένονται με υγρό σαπούνι τα φρούτα (φράουλες, μήλα κ.ά.) και τα λαχανικά (μαρούλι, τομάτες κ.ά.), που καταναλώνονται ωμά (μόνο με τον τρόπο αυτό απομακρύνονται τα αυγά του παρασίτου που είναι προσκολλημένα στο φυτικό έλαιο της επιφάνειάς τους).

Μην ξεχνάτε πως ο σκύλος που δε διατρέφεται με ωμά μολυσμένα σπλάχνα ζώων, δε μολύνεται από το παράσιτο.

Πηγή: «Κτηνίατροι χωρίς Σύνορα» (διαδίκτυο)