Το «Ε» φιλοξενεί σήμερα τον πρόεδρο της «Στέγης Θεοφίλου» της Μυτιλήνης, Βαγγέλη Βογιατζή. Με το Σύλλογο να έχει κλείσει ήδη 11 χρόνια από την ίδρυσή του, ο εμπνευστής του μας μιλάει για την ιδέα δημιουργίας του φορέα, για την αγορά από τον ίδιο του «Σπιτιού του Θεόφιλου», στο Βουναράκι, και την αξιοποίησή του ως εκθεσιακού χώρου, αλλά και για τις πολλές πολιτιστικές δράσεις του Συλλόγου και τα τμήματα του τελευταίου, που τόσα χρόνια συμβάλλουν στην τόνωση της καλλιτεχνικής δημιουργίας του νησιού.

Κύριε Βογιατζή, πότε ιδρύθηκε η «Στέγη Θεοφίλου», με ποια αφορμή και με ποιους στόχους;
«Η “Στέγη Θεοφίλου” ιδρύθηκε το 2011, με πρωτοβουλία δική μου και χάρη στη σημαντική βοήθεια που είχα από διάφορους συνεργάτες. Η ιδέα προέκυψε μετά την αγορά του σπιτιού όπου ο Θεόφιλος έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, στο Βουναράκι.»

Πότε έγινε αυτό και από ποιον;
«Το σπίτι το αγόρασα ο ίδιος. Έτυχε ένα βράδυ να δω στην “Τηλεόραση Αιγαίου” μια εκπομπή, αφιέρωμα στο σπίτι του Θεόφιλου που δεν ήξερα μέχρι τότε ότι υπήρχε, και είδα πως ήταν έτοιμο να καταρρεύσει, ότι κανένας δεν ενδιαφερόταν και πως είχαν δείξει ενδιαφέρον να το αγοράσουν κάποιοι Αθηναίοι και να το μετατρέψουν σε σπίτι. Τότε κάτι “ξύπνησε” μέσα μου και αποφάσισα να το αγοράσω εγώ, και από τότε άρχισα να ασχολούμαι με το Θεόφιλο, με πρώτο μου μέλημα το να ανακαινίσω το σπίτι με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ώστε να μην αλλοιωθεί καθόλου. Στην προσπάθεια αυτή στάθηκα τυχερός, γιατί από το ‘34 που πέθανε ο Θεόφιλος, δεν είχε ζήσει κανείς στο σπίτι αυτό και είχε διατηρηθεί η παραδοσιακή διαρρύθμιση, με το νεροχύτη μέσα στο σπίτι κ.λπ.. Συμβουλεύτηκα και τον αρχιτέκτονα Νίκο Βερβενιώτη, καθώς και το συντηρητή εκκλησιών και παραδοσιακών κτηρίων Φώτη Βαγγελάκη, και με την καθοδήγησή τους το ανακαίνισα μόνος μου, με δική μου εργασία, προσλαμβάνοντας τεχνίτη μόνο για τη σκεπή. Από την πρώτη στιγμή το αγάπησα πολύ και δεν ήθελα να αλλοιωθεί, κάτι που μπορεί να γινόταν αν το έδινα σε εργολάβο.»

Έκτοτε, το «Σπίτι του Θεόφιλου» λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος;
«Ναι. Στο μεσοδιάστημα επισκέφτηκα το Πήλιο, όπου ο Θεόφιλος έχει αφήσει μεγάλο έργο, πήρα γνώσεις πολλές, επισκέφτηκα τη Σμύρνη, διάβασα ό,τι βιβλίο υπήρχε για το Θεόφιλο, γνώρισα ανθρώπους που είχαν ασχοληθεί με αυτόν και πήρα αρκετές πληροφορίες σχετικά με το έργο του. Μετά, σκέφτηκα ότι ήθελα να γίνει το Μουσείο αυτό ένα ζωντανό κύτταρο ανάπτυξης της τέχνης, ιδέα που μου ήρθε όταν επισκέφτηκα το Μουσείο Κοντού στην Ανακασιά Βόλου, που το έχει ζωγραφίσει όλο ο Θεόφιλος, το είχε αγοράσει το Υπουργείο Πολιτισμού και έχει γίνει επισκέψιμος χώρος. Ήθελα να κάνω στη Μυτιλήνη κάτι ζωντανό και σκέφτηκα ότι ο μόνος τρόπος για να προωθηθεί το έργο του Θεόφιλου, ήταν να δημιουργήσουμε έναν πολιτιστικό σύλλογο και άρχισα, συζητώντας με ανθρώπους που είχαν ευαισθησία για τα πολιτιστικά και γνώση του θέματος, να αναπτύσσω αυτή την ιδέα. Το Μουσείο υπάρχει ως εκθεσιακός επισκέψιμος χώρος, αλλά δυστυχώς, ενώ στην αρχή που το ξεκινήσαμε ήταν ανοιχτό και μπορούσε ο κόσμος να το επισκέπτεται όποτε ήθελε, τώρα δεν έχουμε τη δυνατότητα να έχουμε κάποιον άνθρωπο να ξεναγεί τον κόσμο, αλλά μετά από επικοινωνία μαζί μας, μπορούμε να το ανοίγουμε για όποιον θέλει. Το δυσάρεστο είναι ότι δεν έρχονται σχολεία.»

Ο Σύλλογος και τα τμήματα
Αυτό που είπατε για τη δημιουργία «κυττάρου ανάπτυξης της τέχνης» στη Μυτιλήνη, έχει να κάνει και με τη δημιουργία του Συλλόγου;
«Ακριβώς. Έτσι δημιουργήσαμε το Σύλλογο και στη συνέχεια τα τμήματα ζωγραφικής, αγιογραφίας και πηλοπλαστικής. Αυτό, φυσικά, είναι μόνο η αρχή. Από αυτές τις δραστηριότητες μπορούμε να βγάλουμε ανθρώπους πολύ αξιόλογους και καλούς στην τέχνη. Θέλουμε να χτυπήσουμε “ευαίσθητα” νεύρα και από εκεί και πέρα, ίσως και να βγουν σημαντικοί καλλιτέχνες.»

Τι τμήματα λειτουργούν αυτήν τη στιγμή και ποιοι είναι οι διδάσκοντες;
«Λειτουργεί κατ’ αρχάς το τμήμα ζωγραφικής ενηλίκων, όπου, όπως κάθε χρόνο, διδάσκει ο ζωγράφος Δημήτρης Καραπιπέρης, που είναι κι αυτός με τον οποίο ιδρύσαμε το συγκεκριμένο τμήμα. Αντίστοιχα, με τη Ζέτα Νικολακοπούλου, φοιτήτρια τότε, ιδρύσαμε το παιδικό τμήμα ζωγραφικής, στο οποίο τώρα διδάσκουν οι δασκάλες Μίνη Κανδανά, Ιωάννα Πατιού και Στέλλα Φιλιού, που, διαθέτοντας καλή γνώση του αντικειμένου, της παιδικής ψυχολογίας, αλλά και υπομονή, οδηγούν τα παιδιά στον κόσμο της τέχνης, βοηθώντας τα να ανακαλύψουν και να εξελίξουν τις δημιουργικές τους ικανότητες και δυνατότητες στη ζωγραφική, με διάφορα μέσα. Με διδάσκουσα τη Μαρία Καραγιάννη, με την οποία ιδρύσαμε το τμήμα αγιογραφίας, οι μαθητές του συγκεκριμένου τμήματος έχουν κάθε χρόνο τη δυνατότητα να μάθουν τον ιδιαίτερο κόσμο της βυζαντινής αγιογραφίας, σύμφωνα με τους κανόνες της παράδοσης, περνώντας από όλα τα στάδια της αγιογράφησης μιας εικόνας, την ερμηνεία της και τη θεωρία της. Τέλος, στο τμήμα πηλοπλαστικής, με διδάσκουσα τη Στέλλα Λιόλιου που ήταν και συνιδρύτρια του τμήματος, διδάσκεται η τέχνη του πηλού, οι κατασκευές διακοσμητικών και χρηστικών αντικειμένων, ο χρωματισμός των κεραμικών κ.ά., μέσα από μια σειρά μαθημάτων για τις βασικές τεχνικές του πηλού. Κάθε χρόνο, τα έργα όλων των μαθητών παρουσιάζονται στην ομαδική ετήσια έκθεση που πραγματοποιεί η “Στέγη Θεοφίλου”, στο ισόγειο του Επιμελητηρίου Λέσβου.»

Πόσους μαθητές έχουν αυτήν τη στιγμή τα τμήματα του Συλλόγου;
«Κάθε χρόνο έχουμε μέσο όρο 150 άτομα μαθητές, ηλικιών από πέντε μέχρι 80 ετών, σε διαφορετικά τμήματα.»
Φέτος, απ’ ό,τι είχατε ανακοινώσει, επρόκειτο να παρέχετε και δυνατότητα δωρεάν φοίτησης ενός έτους σε αποδεδειγμένα άπορους ταλαντούχους μικρούς μαθητές. Είχε απήχηση το συγκεκριμένο κάλεσμα του Συλλόγου;

«Όχι, μέχρι στιγμής δεν είχε καθόλου απήχηση. Ωστόσο εμείς το συνεχίζουμε και πρέπει να προσθέσουμε ότι, για να μην αισθάνεται άσχημα το παιδί που θα έρθει με αυτό τον τρόπο, ούτε το ίδιο το παιδί θα γνωρίζει ότι παρακολουθεί δωρεάν μαθήματα - θα το ξέρουν μόνο οι γονείς του - ούτε τα άλλα παιδιά στο τμήμα.»

Παράλληλες δράσεις για το Θεόφιλο

Έχει κάνει ο Σύλλογος κάποιες άλλες, παράλληλες δραστηριότητες;
«Ναι, έχουμε ανεβάσει ένα θεατρικό έργο με θέμα τη ζωή και το έργο του Θεόφιλου, το οποίο παρουσιάστηκε πριν από πέντε χρόνια στον αύλειο χώρο μεταξύ Μουσείου Θεοφίλου και Μουσείου Τεριάντ και εντυπωσίασε αρκετούς από το κοινό. Επίσης, με αντίγραφα από το Μουσείο Θεοφίλου πήγαμε με χρηματοδότηση της τότε Νομαρχίας Λέσβου στην Ιταλία και τα εκθέσαμε, πριν από έξι χρόνια, σε πέντε διαφορετικές πόλεις, κάτι που είχε μεγάλη απήχηση και είχε ως αφορμή την επόμενη χρονιά να έρθουν πάνω από 100 επισκέπτες στο νησί μας για να επισκεφτούν το Μουσείο Θεοφίλου. Πέρυσι συμμετείχαμε στις εκδηλώσεις της “Ονειρούπολης” που διοργανώνει ο Δήμος Δράμας και επί ένα μήνα εκθέταμε τα ίδια έργα εκεί, όπως και στις Σέρρες, αποσπώντας ευμενή σχόλια και στις δύο περιπτώσεις. Είναι ένας τρόπος προβολής και του νησιού μας. Δυστυχώς οι αρμόδιοι που επιβάλλουν το τουριστικό μοντέλο που επικρατεί, δεν έχουν καταλάβει την αξία του ονόματος του Θεόφιλου και το πόσο κόσμο θα μπορούσε να “τραβήξει” στο νησί. Το 2009, τέλος, γιορτάσαμε τα 35 χρόνια από το θάνατο του Θεόφιλου, με ένα τριήμερο εκδηλώσεων στο οποίο συμμετείχε, μαζί με τη Χορωδία “Σκαλκώτα”, και ο μουσικός Νότης Μαυρουδής, ο οποίος είχε γράψει στο παρελθόν τραγούδια για το Θεόφιλο. Στην ίδια εκδήλωση είχαμε παρουσιάσει την ταινία του Λάκη Παπαστάθη για το Θεόφιλο, ενώ είχαμε φιλοξενήσει και σημαντικούς ομιλητές. Τέλος, εδώ και τρία χρόνια έχουμε εντοπίσει ανθρώπους που είχαν συναντήσει το Θεόφιλο, καταγράψαμε τις εμπειρίες τους και γυρίσαμε ένα ντοκυμαντέρ για το ζωγράφο.»

Μιλήστε μας λίγο για τις μεταξοτυπίες που έχετε εκδώσει.
«Από τις πρώτες δράσεις που κάναμε, ήταν η εκτύπωση σε μεταξοτυπία ενός σπάνιου έργου του Θεόφιλου από ιδιωτική συλλογή, σε 250 αριθμημένα κομμάτια, το οποίο έχει εξαντληθεί. Μετά τυπώσαμε άλλα τέσσερα έργα, δύο μεγάλα και δύο μικρά, πάλι από ιδιωτική συλλογή, το ένα ήταν ο “Ερωτόκριτος και η Αρετούσα” και το άλλο το “Xρυσόμαλλο Δέρας”. Αυτά υπάρχουν ακόμη και διατίθενται στην τιμή των 150 ευρώ τα μεγάλα και 50 ευρώ τα μικρά. Θα ήθελα να ευχαριστήσω για τις δράσεις αυτές όλα τα διοικητικά συμβούλια και όλα τα μέλη του Συλλόγου, ένα μεγάλο “ευχαριστώ” σε όλους τους για τη βοήθειά τους. Και παρ’ όλη την οικονομική κρίση των τελευταίων ετών, εμείς συνεχίζουμε με το ίδιο σθένος και με την ίδια όρεξη στο έργο που έχουμε αναλάβει.»

Θέλετε να προσθέσετε κάτι πριν κλείσουμε, κ. Βογιατζή;
«Ναι. Θα ήθελα να τονίσω πως ο Θεόφιλος για μένα δεν ήταν μόνο ο μεγάλος ζωγράφος, αλλά “ο μεγάλος Έλληνας”, ο “Ελληνάρας”. Τέτοιοι άνθρωποι λείπουν σήμερα. Εγώ δεν είμαι άνθρωπος των γραμμάτων και των τεχνών, δεν ξέρω ούτε από ζωγραφική, ούτε κάτι άλλο. Ο Θεόφιλος όμως με έχει αγγίξει, για τον ηρωισμό και τον πατριωτισμό του. Είναι τώρα 12 χρόνια που ασχολούμαι με αυτόν και ακόμη δεν έχει σβήσει το πάθος που έχω να βοηθήσω να αναδειχθεί η ζωή και το έργο του. Στη διαδρομή μου έχω βρει λίγους ανθρώπους που έχουν την ίδια γνώμη με τη δική μου, γιατί οι περισσότεροι σταματάνε στον πλούτο της δουλειάς του και στο κόστος των έργων του. Ο κόσμος, δυστυχώς, πάει εκεί που λάμπει κάτι και δεν ασχολείται με το από πού προέρχεται το φως…»